Diagnostiek, psychoses en hoogfunctionerende gebruikers

VRAAG

Beste Drugs info team, Ik heb een vraag in algemene zin over de diagnostiek rondom middelenafhankelijkheid (DSM-IV/DSM-5). Stel: een patiënt wordt opgenomen met een psychotisch toestandsbeeld en suïcidaliteit na het innemen van een heleboel slaappillen. Binnen 24 uur normaliseert het psychotische beeld. Tijdens de gehele opnameperiode worden geen noemenswaardige ontwenningsverschijnselen geobserveerd. Toch wordt de diagnose gesteld: “afhankelijkheid van verschillende middelen” (bijvoorbeeld GHB en benzodiazepinen). Mijn vragen zijn: 1. Is het klinisch aannemelijk dat iemand die jarenlang afhankelijk zou zijn van GHB, cocaine en amfetamine, tijdens een langdurige opname géén significante ontwenningsverschijnselen laat zien? 2. Zou in zo’n situatie de diagnose “middelenafhankelijkheid” voldoende onderbouwd zijn? 3. Is het wetenschappelijk verdedigbaar dat een psychose die binnen 24 uur praktisch verdwijnt, wordt toegeschreven aan “middelenmisbruik” zonder dat onthoudings- of afhankelijkheidskenmerken zijn vastgelegd? 4. Hoe verhoudt dit zich tot de mogelijkheid dat iemand ondanks een veronderstelde afhankelijkheid toch langdurig (jarenlang) op hoog niveau kan functioneren, in een topfunctie bij overheid en evenementbranche? Ik ben puur uit op een inhoudelijke, algemene verduidelijking van hoe in de praktijk en literatuur, dus de algemene kennis over middelen, hier nu mee om wordt omgegaan. Alvast heel erg bedankt voor de verduidelijking.

ANTWOORD

Beste vraagsteller,

Bedankt voor je vraag en excuses voor het late antwoord. Vanuit Drugsinfoteam zijn wij gespecialiseerd in het beantwoorden van vragen die gaan over het gebruik van partydrugs, de werking hiervan, vragen over nieuwe middelen, geven wij tips over het beperken van risico's van gebruik en over de problemen die door het gebruik van partydrugs kunnen ontstaan.

Helaas moet ik je teleurstellen in de vragen die je bij ons stelt als het gaat over diagnose van een afhankelijkheid aan verschillende middelen. Diagnoses worden gesteld door specialisten op het gebied van psychische problematiek, zoals een psychiater bijvoorbeeld. De DSM is daar een handboek voor en aan de hand van een klinisch beeld of een interview kan deze gesteld worden. Soms worden deze diagnoses ook gesteld aan de hand van psychologische onderzoeken, met grote vragenlijsten en wederom interviews. Dat houdt dus in dat er veel werk nodig is om tot deze diagnoses te komen en dat dit dus niet te doen is vanachter mijn computer zonder enige kennis te hebben van deze 'hypothetische patiënt'. We kunnen hier dus geen uitspraak over doen en gaan de diagnose middelenafhankelijkheid niet in twijfel trekken, daar de DSM ontwenning niet als enig criteria stelt. Wat betreft de psychose, daarover is het over het algemeen vaak zo dat deze vrij snel verdwijnt wanneer het gebruik van drugs ook gestopt is.

Tot slot vraag je je af hoe het zich verhoudt dat iemand jarenlang kan functioneren in hoge functies of op hoog niveau. Dit komt uiteraard vaker voor in de maatschappij en als je op Google zoekt op 'hoog functionerende alcoholist' vind je veel verhalen en casussen. Er zijn veel mensen die dit uiteraard een lange tijd volhouden, maar er komt altijd een moment dat het hoofd of het lichaam 'nee' zegt. Dat kan op allerlei manieren. Van vage klachten tot volledig uitvallen door gebruik. Het kan zich ontpoppen in psychoses, maar er kunnen ook steeds meer haarscheurtjes komen in het bestaan van hoogfunctionerende gebruikers. Denk aan dingen vergeten, te laat komen of steeds een stukje meer controleverlies. Mensen die verslaafd zijn en hoog functioneren hebben vaak ontelbaar veel manieren om hun gebruik te verbergen en/of te bagatelliseren. Dat maakt het soms ongrijpbaar.

Hopelijk kun je iets met dit antwoord.

Vriendelijke groet,

Calvin

29 september 2025
NIET GEVONDEN WAT U ZOEKT Stel een Vraag >